START-UP II

Start-up w tradycję - cykl warsztatów rzemieślniczych w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej, część II to zarówno kontynuacja, jak i rozszerzenie cyklu warsztatów z pierwszej edycji, który odbył się w Etnocentrum w 2020 roku. Przeprowadzone warsztaty tkackie, snycerskie i kowalskie cieszyły się dużym zainteresowaniem i zakończyły się sukcesem. Dlatego i w tym roku oferowaliśmy bezpłatne warsztaty rzemieślnicze, które kończyły się zdobyciem konkretnej, fachowej wiedzy i nowych umiejętności.

Projekt Start-up w tradycję część II trwał od czerwca do października 2021. W tym czasie obyły się warsztaty rzemieślnicze oraz zorganizowaliśmy spotkanie podsumowujące projekt.

W edycji II podnieśliśmy poprzeczkę nieco wyżej wydłużając czas trwania warsztatów i ich trudność. Zorganizowaliśmy zajęcia o nowej tematyce, tak aby zajęcia nie pokrywały się z warsztatami z pierwszej części. Niezmiennie, każdy z warsztatów poprowadziło dwóch specjalistów danej dziedziny. Dobór prowadzących nie był przypadkowy wiekowo. Pierwszym prowadzącym była osoba z młodego pokolenia, a drugim przedstawiciel pokolenia starszego. Prowadzący byli bezsprzecznie autorytetami w swoich dziedzinach, ale przez różnicę wieku, a tym samym różny bagaż doświadczeń, prezentują odmienne podejście do tematu warsztatów. Zadaniem prowadzących było nie tlko przekazanie wiedzy i umiejętności uczestnikom spotkań, lecz również uczenie się wzajemnie od siebie.

Przy obu edycjach projektu szukamy połączenie między pokoleniami i udowadniamy, że młody ekspert może czegoś nauczyć starszego mistrza i na odwrót.

Łącznie odbyło się 152 godziny warsztatów, w których udział wzięło 40 uczestników.  

Cykl warsztatów rzemieślniczych "Start-up w tradycję, część II" obejmował 4 warsztaty, które odbyły się zgodnie z poniższym harmonogramem:

8 – 11 lipca - warsztaty pszczelarskie, prowadzący Wiktoria Leczek i Janusz Leczek

Czas trwania: 32 godziny (4 dni po 8 godz.)

Pszczelarstwo to niezwykłe rzemiosło. Przez lata stało się częścią naszej kultury i tradycji. Najstarszą formą pszczelarstwa w Polsce było bartnictwo, czyli wykorzystywanie rojów pszczół osiadłych w dziuplach drzew. Dziś pszczelarze zasiedlają rojami ule, które ustawia się w pasiekach. Bartnicy i pszczelarze czerpali swą wiedzę z wielowiekowych tradycji oraz własnych doświadczeń i obserwacji.
Pszczelarstwem zajmowały się całe rody, a umiejętności zawodowe przechodziły z pokolenia na pokolenie. Wierzono, że miód i wosk pszczeli mają właściwości nadprzyrodzone. Uważano też, że żądło jest najlepszym lekarstwem na wszelkie choroby i dolegliwości.

Podczas warsztatów prowadzonych w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej uczestnicy zaznajomili się z historią pszczelarstwa na ziemi podkarpackiej, charakterystyką i rozwojem rodziny pszczelej, przygotowaniem ramek pszczelich, zatapianiem węży, wycinaniem plastrów, wytapianiem wosku pszczelego, odlewaniem i ugniataniem świec z wosku pszczelego, wirowaniem miodu, pozyskiwaniem pierzgi i propolisu, charakterystyką i właściwościami produktów pszczelich. Uczestnicy, dzięki wizycie w pasiece, mogli choć na moment wcielić się w rolę pszczelarza i używać podstawowych sprzętów do tego niezbędnych.

Link do galerii zdjęć z warsztatów: Warsztaty pszczelarskie

16 – 20 lipca - warsztaty kamieniarskie, prowadzący Szymon Modrzejewski i Grzegorz Tomkowicz

Czas trwania: 40 godzin (5 dni po 8 godz.)

Kamieniarstwo to zawód ciężki, wymagający krzepy. Beskid Niski – z miejscowościami Bartne i Jasionki na czele – stanowił centrum kamieniarstwa w Polsce. Zajęcie to było szczególnie rozpowszechnione wśród Łemków. Fach przechodził z ojca na syna. Kamienie wykute w kamieniołomach poddawano wstępnej obróbce, po czym transportowano do warsztatu rzemieślnika, który wkładał wiele żmudnej pracy, by nadać surowej bryle zamierzony kształt. Proces obróbki kamienia trwał od kilku godzin do kilku dni, w zależności od rodzaju zamówienia. Tworzono z niego osełki, brusy (narzędzia), żarna, macewy i krzyże, które do tej pory można spotkać na terenach byłych wsi łemkowskich. Rzemieślnicy zajmowali się także kamieniarstwem artystycznym. Wkładali w swój fach nie tylko wiele siły, ale i serca. Musieli mieć ogromne zdolności manualne, żeby z kamienia stworzyć coś, co spodoba się ludziom i będzie im służyć.

Podczas warsztatów uczestnicy zapoznali się z historią tego rzemiosła, a także otrzymali wiedzę na temat dawnych metod obróbki kamienia (boniowanie, szpicowanie itd.). Efektem pracy podczas warsztatów były niewielkie, kamienne elementy dekoracyjne.

Link do galerii zdjęć z warsztatów: Warsztaty kamieniarskie

4 – 8 sierpnia – warsztaty zduńskie, prowadzący Bronisław Bajorek i Janusz Wrzecionko

Czas trwania: 40 godzin (5 dni po 8 godz.)

Od wieków zdun budował w domach przede wszystkim urządzenia użytkowe służące do ogrzewania, czyli piece kaflowe, a także kuchnie (trzony kuchenne) i wszelkiego rodzaju inne piece potrzebne do celów gospodarczych: piece chlebowe, wędzarnie. Po drugiej wojnie światowej, w odbudowywanej Polsce, jeszcze przez wiele lat głównym źródłem ciepła w mieszkaniach, nawet na wyższych piętrach były piece. Pod koniec lat pięćdziesiątych przewagę zaczęło zdobywać ogrzewanie centralne, najpierw w blokach, później i w indywidualnych domach. Zduństwo stało się zanikającym zawodem.

Warsztaty zduńskie w Etnocentrum były budowie pieca chlebowego. Był to idealny wstęp do rozpoczęcia przygody z tym rzemiosłem. Podczas zajęć uczestnicy m.in. zapoznali się z materiałami i narzędziami zduńskimi, procesem powstawania pieca chlebowego, składaniem i łączeniem materiałów ze sobą za pomocą zapraw zduńskich. W efekcie, wykorzystując tradycyjne metody budowania pieców, z zastosowaniem pierwotnych materiałów, takich jak kamień, cegła, polepa z gliny, nadających wyjątkowy, rustykalny charakter, powstał piec chlebowy.

Link do galerii zdjęć z warsztatów: Warsztaty zduńskie

1 – 5 września – warsztaty plecionkarskie, prowadzący Barbara Galant i Stanisław Kolbuch

Czas trwania: 40 godzin (5 dni po 8 godz.)

Znajomość technik plecionkarskich wśród ludności wiejskiej była powszechna. Wyplatano dużo, wszystko to, co było konieczne w gospodarstwie. Najbardziej dostępnym surowcem plecionkarskim była słoma - surowiec tani, jednak niezbyt trwały. Używany był do wyplatania kapeluszy słomianych, pojemników na jajka, wykorzystywany do ocieplania obuwia, wykonywania kapci, czy form do wypieku pieczywa.

Wyroby plecionkarskie są pracochłonne - wymagają staranności i cierpliwości. Są rękodziełem ludowym, sztuką "palcami plecioną" - mistrzowie plecionkarstwa tworzą cuda, ale osób chcących uczyć się tego rzemiosła co roku ubywa. Większość plecionkarzy to osoby kontynuujące tradycje rodzinne, zawód ten jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. Uczestnicy naszych warsztatów pod okiem prowadzących nauczyli się wyplatać tradycyjne kapelusze oraz tworzyć obrazki ze słomy.

Link do galerii zdjęć z warsztatów: Warsztaty plecionkarskie

9 października obyło się spotkanie podsumowujące II edycję projektu. Na scenie wystąpili artyści zwiazani z lirą korbową. Podczas wydarzenia, wspominaliśmy tegoroczne warsztaty, a obecni uczestnicy warsztatów dzielili się swoimi doświadczeniami. Spotknie uświetnił koncert grupy LiroFonia, oraz degustacja chleba wypieczonego w piecu chlebowym (efekt warsztatów zduńskich). 

Link do galerii zdjęć z koncertu lirników na podsumowanie projektu: Koncert lirników

Dziękujemy wszystkim prowadzącym, uczestnikom oraz osobom zainteresowanym działanością Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej! 

Start-up w tradycję - cykl warsztatów rzemieślniczych w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej, część II, dofinansowano ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.