Krajobraz geograficzny

Etnocentrum zajmuje się kulturą tradycyjną okolic Krosna, które pod względem geograficznym tworzą: środkowa i wschodnia część Beskidu Niskiego, fragmenty Pogórzy Środkowobeskidzkich – Jasielskiego i Bukowskiego, centralna i wschodnia część Kotliny Jasielsko-Krośnieńskiej oraz Pogórza: Dynowskie i Strzyżowskie.

Cały obszar zbudowany jest z tzw. fliszu — skał osadowych głównie piaskowców, łupków i zlepieńców — powstałych na dnie głębokiego morza istniejącego w górnej kredzie i paleogenie. Najwyższe grzbiety górskie budują bardziej odporne na procesy niszczące piaskowce, tworząc malownicze wychodnie skalne, np. Prządki, Konfederatka, Diabli Kamień koło Folusza, Skałki Jagiellońskie.

Zjawiskiem charakterystycznym dla utworów fliszowych są osuwiska. Skupiają się one w okolicy Dukli, np. na stokach Cergowej, w okolicy Pustelni Św. Jana z Dukli (tzw. Zwezłyska). Osuwiskom niekiedy towarzyszą jaskinie szczelinowe, np. na Cergowej i Kilanowskiej nad Lipowicą.

Skały fliszowe odznaczają się roponośnością. Strefa występowania ropy naftowej i gazu ziemnego ciągnie się od Jasła, przez Krosno, Sanok po Ustrzyki Dolne. Jest to jeden z najstarszych obszarów eksploatacji tego surowca na świecie.

Ziemia krośnieńska leży w dorzeczach Wisłoki, Jasiołki, Wisłoka, Osławy i Sanu. W miejscach, gdzie rzeki rozcinają struktury tektoniczne powstały malownicze przełomy odsłaniające flisz karpacki np. ściana zwana Olzy w Rudawce Rymanowskiej.

Region odznacza się występowaniem licznych źródeł wód mineralnych. Na bazie źródeł w Iwoniczu i Rymanowie rozwinęły się uzdrowiska. Źródła mineralne występują również w Lubatówce, Rudawce Rymanowskiej, Humniskach i Krośnie.

Wyróżniamy tu dwa piętra klimatyczne: umiarkowane ciepłe o średniej wieloletniej temperaturze 6 – 8^oC i umiarkowane chłodne (4 – 6^oC). Granica między nimi przebiega na wysokości 450 – 500 m. W związku ze znacznym obniżeniem bariery Karpat występują tu wiatry typu fenowego — tzw. dukielskie i rymanowskie, wiejące z południa lub południowego zachodu wzdłuż ciągów dolin. Występują w półroczu jesienno-zimowym, są suche i ciepłe, a ich prędkość nierzadko dochodzi do 20m/s.

Równolegle do podziału fizyczno-geograficznego wyróżniamy dwa piętra roślinne: piętro pogórza (do wysokości 550 m) i piętro regla dolnego. Na pogórzu dominują lasy jodłowo-bukowe ze znacznym udziałem dębu i grabu. W wyższych partiach gór (powyżej 400 m) dominuje zespół buczyny górskiej (z domieszką jodły).

Pod względem florystycznym region jest obszarem przejściowym między Karpatami Zachodnimi a Wschodnimi. Wyjątkowe obniżenie grzbietu Karpat sprzyjają przenikaniu z południa roślin ciepłolubnych, wywołuje zaś przerwę w występowaniu wielu gatunków górskich, obecnych w sąsiednich, wyższych pasmach — w Beskidzie Sądeckim i Bieszczadach Zachodnich.

Świat zwierzęcy nie różni się zasadniczo od sąsiednich części Karpat. Z dużych ssaków na uwagę zasługuje niedźwiedź brunatny, wilk, jeleń, dzik i sarna. Z bogatego świata płazów warto wymienić: salamandrę oraz traszkę karpacką, z gadów – żmiję zygzakowatą i zaskrońca, a z ptaków - regularnie pojawiającego się bociana czarnego i uwijające się nad potokami pluszcze i pliszki górskie. Najwięcej gatunków ptaków można obserwować w rejonie Przełęczy Dukielskiej, przez którą wiedzie jeden z ważniejszych szlaków ptasich wędrówek. Wyjątkowo barwny jest świat owadów. Szczególnie zwraca uwagę liczna reprezentacja motyli.