Serdecznie zapraszamy na wystawę fotografii Tomasza Kośka pt. „Fotoimpresje z rumuńskiego Marmaroszu… ”. Jest to wystawa 26 fotografii, które został wykonane w trakcie etnograficznych badań terenowych autora na terenie regionu Marmarosz, tj. części Karpat Wschodnich. Spotkanie uświetni występ zespołu Wernyhora, sanockiej grupy czerpiącej z muzyki tradycyjnej pogranicza polsko-ukraińskiego.

Marmarosz to jeden z regionów Karpat Wschodnich. Od średniowiecza był komitatem w składzie Królestwa Węgierskiego. W tych granicach funkcjonował do końca I wojny światowej, kiedy to traktaty pokojowe podzieliły dawną jednostkę administracyjną wzdłuż Cisy. Północna część dawnego komitatu weszła w skład Czechosłowacji, południowa stała się częścią Królestwa Rumunii. Współcześnie, część na północ od Cisy wchodzi w skład ukraińskiego Zakarpacia, południowa zaś nadal znajduje się w Rumunii.
Marmarosz od wieków był krainą wielokulturową, zarówno pod względem etnicznym, językowym, jak i religijnym. Razem z sobą mieszkali tu Węgrzy, Rumunii, Rusini, Żydzi, Niemcy, Romowie, prawosławni, grekokatolicy, rzymscy-katolicy, żydzi, protestanci i inni. Obraz ten zmieniła II wojna światowa (w szczególności zaś - Holocaust), ale mimo wszystko do dziś różnorodność tego regionu jest widoczna i słyszalna nawet dla niewprawionego obserwatora.
Rumuńscy etnografowie postrzegają Marmarosz za jeden z najbardziej archaicznych regionów Rumunii. Przyczyną domniemanego konserwatyzmu kulturowego ma być rzekoma izolacja kotliny nad Cisą i jej dopływami, otoczonej ze wszystkich stron wysokimi górami. Nie do końca się z tym zgadzam, gdyż co rusz w historii tych ziem dostrzeżemy kolejne fale osadnicze przybywające z różnych stron świata. Nie obca była tutejszym mieszkańcom także masowa emigracja. W XIX w. z powodów ekonomicznych za „Wielką wodę” wyjeżdżali niekiedy mieszkańcy całych wsi. Również dziś mieszkańcy północno-zachodniego skrawka Rumunii, w poszukiwaniu tak zwanego „lepszego życia”, wyemigrowali do różnych krajów Unii Europejskiej.
Prezentowane fotografie pochodzą z lat 2009-2010, 2014 i 2016. W pierwszym okresie spędziłem w Marmaroszu łącznie dziewięć miesięcy. Prowadziłem wówczas etnograficzne badania terenowe, które stały się podstawą napisanej przeze mnie rozprawy doktorskiej Ukraińska mniejszość narodowa w rumuńskim Maramureszu i problemy jej tożsamości. Z jednej strony, fotograficzne impresje są dokumentacją życia mieszkańców, przede wszystkim z miejscowości w dolinie rzeki Ruscova (Poienile de Sub Munte, Repedea, Ruscova), ale także w dolinach Vişeu i Cisy. W codzienności tych mieszkańców przewijał się trud powszedniej pracy, radość i wytchnienie świąt, czy w końcu smutek związany z przemijaniem ziemskiego żywota. Z drugiej strony, zdjęcia są także dokumentacją etnograficznego bycia w terenie, tworzenie się zażyłości pomiędzy etnografem a współpracownikami terenowymi, poznawania historii ich życia, codziennych trosk i radości. Wśród fotografii znajdziecie Państwo zarówno portrety, jak i obrazy o charakterze reportażowym dokumentujące codzienność grupy z Marmaroszu. Oczywiście życie mieszkańców toczy się w ścisłych relacjach z otaczającym ich światem przyrody Karpat Marmaroskich. Tym samym, bohaterem zdjęć jest również środowisko naturalne.
Na koniec chciałbym podkreślić, że do tej pory nigdy nie określiłbym się mianem fotografa. Co prawda aparat towarzyszy mi od pierwszych badań terenowych w 2006 r. (w ukraińskich Karpatach) po dzień dzisiejszy, jednak nigdy nie miałem okazji profesjonalnie zgłębić tajników tej sztuki. Postrzegam się raczej jako antropologa społeczno-kulturowego, któremu do ręki i oka „przyrósł” aparat fotograficzny, zatrzymujący i utrwalający „terenowe migawki”. W swym fotograficznym doświadczaniu świata staram się uchwycić - z etnograficzną wrażliwością - detale, sytuacje, wyrazy twarzy, spojrzenia i chwile należące do świata, który próbuję jednocześnie poznać i zrozumieć w antropologiczny sposób.

------------------------------

Tomasz Kosiek – antropolog społeczno-kulturowy, absolwent etnologii na UAM w Poznaniu, adiunkt w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jego zainteresowania naukowe obejmują zagadnienia tożsamości, pamięci i pogranicza, szczególnie w kontekstach karpackich. Przy okazji badań i włóczenia się po Karpatach fotografuje swoje terenowe doświadczenia. Jest laureatem III miejsca w Konkursie Fotograficznym „Portret Prawdziwy” (Nowy Tomyśl - 2020), oraz II nagrody w Konkursie Fotograficznym „Tradycja w obiektywie” (Lublin – 2019). Jego prace pojawiały się także na zbiorczych wystawach pokonkursowych m.in. „Międzynarodowego Konkursu Fotograficznego Wszystkie Dzieci Świata” w Pacanowie (2020), „10. Edycja konkursu Etnoklimaty” w Toruniu (2021). Współtwórca internetowej kolektywy Wododział.TV. Obecnie pracuje nad projektem dokumentującym polifonię pamięci na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim w Karpatach.
Kontakt do autora tom.kosiek@gmail.com

CZAS TRWANIA WYSTAWY: 26 listopada – 2 stycznia 2022 r., wernisaż 26 listopada o godz. 18:00

MIEJSCE: Galeria wystaw czasowych w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej

WSTĘP: wolny, w godzinach pracy instytucji

Podczas zwiedzania obowiązuje reżim sanitarny:

- ilość miejsc ograniczona zgodnie z aktualnym rozporządzeniem,

- obowiązek zakrywania ust i nosa,

- obowiązek dezynfekcji rąk.